Kur dimri afrohet dhe temperaturat bien, ndoshta edhe ju e keni dëgjuar ndonjëherë shprehjen: “Mbuloje kokën se aty humbet më shumë ngrohtësi!”. Kjo këshillë është përhapur aq shumë, saqë shumë njerëz e besojnë si fakt shkencor. Por a është vërtet koka pjesa kryesore nga ku trupi humbet nxehtësinë? Le ta zbulojmë bashkë.
Nga filloi ky mit?
Ky besim i njohur u përhap pas një eksperimenti të bërë nga ushtria amerikane në vitet ’50. Ushtarëve iu kërkua të qëndronin në të ftohtë me gjithë trupin të mbuluar – përveç kokës. Normalisht që shumica e nxehtësisë doli nga aty, sepse ishte e vetmja pjesë e pambuluar! Nga kjo u krijua ideja se koka është "pika e dobët" për ruajtjen e ngrohtësisë.
Por nëse do të kishin ekspozuar vetëm krahët apo këmbët, rezultati do të kishte qenë i ngjashëm.
Çfarë ndodh në të vërtetë me humbjen e nxehtësisë?
Trupi ynë humbet nxehtësi nëpërmjet disa proceseve:
- Rrezatim (radiation): Nxehtësia kalon nga trupi ynë në ajrin përreth.
- Konveksion (convection): Ajri i ftohtë lëviz rreth trupit dhe merr ngrohtësinë me vete.
- Avullim (evaporation): Kur djersisim, uji avullon dhe merr me vete edhe nxehtësinë.
- Përçim (conduction): Nxehtësia kalon drejtpërdrejt kur prekim një sipërfaqe të ftohtë (p.sh., tokën ose hekurin).
Po koka çfarë roli ka?
- Koka zë vetëm rreth 10% të sipërfaqes së trupit, megjithatë mund të humbim deri në 10% të nxehtësisë nga aty, nëse është e pambuluar.
- Pra, nuk është një "portal" i veçantë për ftohje, por thjesht një pjesë si gjithë të tjerat.
- Nëse jeni të zhveshur vetëm nga koka, normalisht ajo do humbë më shumë nxehtësi në krahasim me pjesët e mbuluara.
Pse ndihet koka më e ftohtë?
Ka disa arsye për këtë ndjesi:
- Qarkullimi i gjakut: Koka ka shumë enë gjaku afër sipërfaqes së lëkurës, kështu që çdo ndryshim temperature ndihet më shpejt.
- Lëkura e kokës është më e ndjeshme se pjesë të tjera të trupit.
-
Flokët ofrojnë pak mbrojtje, por jo aq sa një kapuç apo shall.
A duhet të mbulojmë kokën në dimër?
Po, patjetër. Edhe nëse nuk është pjesa kryesore që humbet nxehtësi, koka është shumë e ndjeshme ndaj të ftohtit.
Mbulimi i kokës ndihmon që:
- Të ruani temperaturën trupore më lehtë.
- Të shmangni ndjesinë e të ftohtit të papritur.
-
Të mbroheni nga erërat dhe rënia e temperaturës së trupit (hipotermia).
Kur është më e rëndësishme të mbulojmë kokën?
-
Kur jeni në vende shumë të ftohta.
- Kur djersisni dhe më pas ekspozoheni në ajër të ftohtë – djersa avullon dhe largon ngrohtësinë shumë më shpejt.
- Gjatë aktivitetit fizik në natyrë, si ecje, vrap apo ski.
Pra, jo – nuk humbim shumicën e nxehtësisë nga koka, por nëse e lini të pambuluar kur pjesa tjetër e trupit është mbuluar mirë, ajo do të bëhet një "derë e hapur" për humbje të panevojshme të nxehtësisë. Nuk është magjike, por logjike.
Mos u mashtroni nga thëniet e vjetra – mbroni gjithë trupin në mënyrë të balancuar, përfshirë edhe kokën.
Humbja e nxehtësisë varet nga cila pjesë e trupit është e ekspozuar.
Koka nuk humbet më shumë nxehtësi se pjesët e tjera, nëse të gjitha janë të pambuluara.
Mbulimi i kokës është praktik dhe i nevojshëm, por jo sepse ajo është “burimi kryesor” i humbjes së nxehtësisë.
Për një mbrojtje optimale në dimër: kapuç, shall, doreza, çorape të trasha – të gjitha së bashku!