Degjenerimi makular i lidhur me moshën (AMD) është një shkak i rëndësishëm i humbjes së shikimit tek të moshuarit. Kjo gjendje prek makulën, pjesën qendrore të retinës përgjegjëse për shikimin e qartë në vijën tuaj të drejtpërdrejtë të shikimit. Në këtë artikull, ne do të shqyrtojmë se çfarë është AMD, shkaqet e saj dhe trajtimet në dispozicion.
Çfarë është degjenerimi makular i lidhur me moshën?
AMD është një gjendje degjenerative që zakonisht prek njerëzit mbi 50 vjeç. Ndodh kur pjesa e vogël qendrore e retinës, e njohur si makula, përkeqësohet. Makula është thelbësore për vizionin e mprehtë dhe të drejtpërdrejtë, i cili është i nevojshëm për aktivitete si leximi, drejtimi i makinës dhe njohja e fytyrave.
Llojet e AMD
- AMD e thatë (atrofike): Kjo formë karakterizohet nga hollimi i makulës dhe prania e drusenit (depozita të vogla të verdha nën retinë). AMD e thatë është forma më e zakonshme dhe përparon ngadalë.
- AMD e lagësht (Neovaskulare) : Më pak e zakonshme, por më e rëndë, AMD e lagësht ndodh kur enët e reja, jonormale të gjakut rriten nën retinë, të cilat mund të rrjedhin lëngje ose gjak, duke çuar në humbje të shpejtë të shikimit.
Shkaqet e degjenerimit makular të lidhur me moshën
Shkaku i saktë i AMD është i panjohur, por disa faktorë rrisin rrezikun:
- Mosha: Faktori kryesor i rrezikut, pasi sëmundja është më e zakonshme tek njerëzit mbi 50 vjeç.
- Gjenetika: Një histori familjare e AMD rrit rrezikun.
- Gara : Kaukazianët kanë më shumë gjasa të zhvillojnë AMD sesa racat e tjera.
- Pirja e duhanit: Rrit ndjeshëm rrezikun e AMD.
- Obeziteti: Indeksi i lartë i masës trupore (BMI) mund të rrisë ashpërsinë e AMD.
- Sëmundjet kardiovaskulare: Kushtet si sëmundjet e zemrës ose presioni i lartë i gjakut mund të rrisin rrezikun e AMD.
Simptomat e AMD
- Humbje graduale e aftësisë për të parë qartë objektet.
- Shikimi i shtrembëruar (vijat e drejta duken të valëzuara).
- Zona të errëta dhe të paqarta në qendër të shikimit.
- Perceptim i zvogëluar ose i ndryshuar i ngjyrave.
Diagnoza e AMD
AMD mund të zbulohet gjatë një ekzaminimi rutinë të syve. Testet përfshijnë:
- Testi i mprehtësisë vizuale: Ky kontrollon se sa mirë shihni në distanca.
- Ekzaminimi i syve të zgjeruar: Në sytë tuaj vendosen pika për të zgjeruar bebëzat dhe për të ekzaminuar retinën.
- Testi i rrjetës Amsler: Përdoret për të zbuluar AMD të lagësht.
- Tomografia e koherencës optike (OCT): Për të kapur imazhe të detajuara të retinës.
Opsionet e trajtimit
Ndërsa nuk ka shërim për AMD, trajtimet mund të parandalojnë humbjen e rëndë të shikimit ose të ngadalësojnë përparimin e tij.
Trajtime për AMD të thatë
Aktualisht, nuk ka një trajtim përfundimtar për AMD të thatë. Megjithatë, disa ndryshime në stilin e jetës dhe shtesat ushqimore mund të ngadalësojnë përparimin. Formula AREDS2, e cila përfshin vitaminat C dhe E, zink, bakër, luteinë dhe zeaxanthin, është treguar se zvogëlon rrezikun e përparimit të AMD.
Trajtime për AMD të lagësht
- Injeksione Anti-VEGF: Këto medikamente injektohen në sy për të ngadalësuar rritjen e enëve të reja të gjakut dhe për të reduktuar rrjedhjen e lëngjeve.
- Terapia fotodinamike: Një ilaç injektohet në qarkullimin e gjakut dhe më pas aktivizohet në sy duke përdorur një lazer.
- Terapia me lazer: Drita lazer me energji të lartë ndonjëherë mund të përdoret për të shkatërruar enët anormale të gjakut në rritje aktive.
Masat parandaluese dhe modifikimet e stilit të jetesës
- Ekzaminimet e rregullta të syve: Zbulimi i hershëm është vendimtar.
- Dietë dhe ushtrime: Një mënyrë jetese e shëndetshme mund të zvogëlojë rrezikun dhe përparimin e AMD.
- Ndërprerja e duhanit: Pirja e duhanit është një faktor rreziku i rëndësishëm.
- Sytë mbrojtëse: Syze dielli që bllokojnë rrezet UV dhe dritën blu.
Përfundim
Degjenerimi makular i lidhur me moshën është një shkak kryesor i humbjes së shikimit tek të moshuarit. Të kuptuarit e llojeve, shkaqeve dhe simptomave të AMD, së bashku me opsionet e disponueshme të trajtimit, është thelbësore për ata që janë në rrezik. Ndërsa gjendja është aktualisht e pashërueshme, përparimet në trajtim vazhdojnë të evoluojnë, duke ofruar shpresë dhe ndihmë në menaxhimin e kësaj sëmundjeje kërcënuese për shikimin.